Struktura obiektu

Autor:

Wyder, Grażyna

Współtwórca:

Jaworski, Tomasz - red.

Tytuł:

Ludność łużycka w badaniach polskich uczonych XIX wieku = Sorbische Bevölkerung in den Forschungen der polnischen Wissenschafter des 19. Jhs.

Tytuł publikacji grupowej:

Rocznik Lubuski, 27

Temat i słowa kluczowe:

Serbowie Łużyccy ; słowianoznawstwo ; badania kulturowe ; 19 w.

Streszczenie:

Ludność łużycka w obręb polskiej nauki weszła, w sposób zupełnie przypadkowy, na przełomie XVIII i XIX wieku, na fali ogólnego europejskiego zainteresowania Słowiańszczyzną. Jak zauważył Lehr-Spławiński, czasy te były okresem budzenia się zainteresowań słowiańskich również i w Polsce. Wiązało się to z upadkiem politycznym Polski, który wywołał reakcję umysłową nakazującą poszukiwanie drogi ratowania dorobku narodowego w pracy nad pogłębianiem i podniesieniem rodzimej kultury przez pielęgnowanie języka ojczystego, rozwijanie piśmiennictwa i budzenie miłości do tradycji dziejowej. Prowadziło to do coraz pełniejszego uświadamiania sobie łączności z innymi ludami słowiańskimi i wspólnych korzeni kultury. ; Podjęcie przez słowianoznawców poszukiwań archeologicznych, zbieranie pieśni i opowieści ludowych, prowadzenie badań językoznawczych, historycznych, geograficznych czy demograficznych obudziło wśród warstw wykształconych zainteresowanie językiem i kulturą uciemiężonych narodów słowiańskich. Odkrywano liczebność i rozległość zamieszkałych przez nich obszarów, przeciwstawiano się akcjom wynaradawiającym. Na początku XIX wieku ówcześni słowianofile i słowianoznawcy okazują żywe zainteresowanie Łużycami, przybywają do tego kraju, czynią tam badania (szczególnie nad językiem) (z wstępu).

Abstract:

Die Sorben - das kleinste, slawische Volk, das auf das Leben unter deutscher Mehrheitangewiesen und uber Jahrhunderte intensiver Germanisierung unterstellt war - uberlebten bis zum heutigen Tag. Wie die neuesten Untersuchungen zeigen, gibt es 60 000 Menschen, die sich zur Zeit der sorbischen Sprache bedienen (40 000 in Sachsen und20 000 in Brandenburg). Im Bereich der polnischen Wissenschaft tauchte die sorbische Bevolkerung am Anfang des 19. Jhs. auf, als das allgemeineuropaische Interesse fur Slawentum wuchs. ; Die wissenschaftlichen Zentren schickten im 19. Jh. die polnischen Forscher in die Lander, wo die ?slawischen Dialekte? gesprochen wurden, um sie damit bekanntzumachen. Die damaligen Slawophilen und Slawisten kamen u.a. in die Lausitz und forschten dort vor allem die Sprache. Zu den ersten wissenschaftlichen Erkundungen der polnischen Slawistik gehorten die Forschungen, die 1822 der Pfarrer Michał Bobrowski (1784-1848) auf den sorbischen Gebieten fuhrte. ; Der nachste Forscher dieser Zeit war Andrzej Kucharski (1795-1862), der in der Lausitz 5 Monate (1826/27) verbrachte. Dank seinen Berichten erfahren wir von den ersten Zahlangaben, die die Sorben betrafen. 1856 weilte in der Lausitz Karol Lange, Mitglied der Krakauer Gesellschaft der Wissenschaften. Die slawische Thematik (darunter auch die sorbische) wurde durch die damaligen Zeitschriften, u.a. durch Posener ?Tygodnik Literacki? (?Literarisches Wochenblatt?) und Lissaer ?Przyjaciel Ludu? (?Freund des Volkes?) vorgenommen. ; Dank den Artikeln, die in den erwahnten Zeitschriften erschienen, erfahren wir u.a. auch von der Zahl der sorbischen Bevolkerung. Als Ergebnis des Interesses der Forscher fur die Lausitz enstand in 19. Jh. auch die erste polnische Geschichte der Lausitz - "Rys dziejow Serbo-łużyckich" (?Abriß der sorbischen Geschichte?) von Wilhelm Bogusławski (1861), die den damaligen Wissenszustand und die aktuellen Zahlenangaben darstellte, welche die Bevolkerung der Oberund Niederlausitz betrafen. 1864 erschien in "Encyklopedyja powszechna" (?Allgemeine Enzyklopadie?) von Orgelbrand ein Artikel uber die Lausitz. Einer seiner Redaktoren war Historiker und Publizist Franciszek Maksymilian Sobieszczański (1814-1878). ; Die heldenhafte Geschichte des sorbischen Volkes erweckte großes Interesse (sowie auch die Hilftsbereitschaft) nicht nur unter denWissenschaftlern. Zu den treuen Freunden der Lausitzer gehorte u.a. der Dichter Roman Zmorski (1822-1867). Er war der erste, der in der viel gelesenen Zeitschrift den breiten historischen Abriß enthielt, der die polnische Gesellschaft uber Geschichte, Brauche und Sagen des sorbischen Volkes informierte. ; In der zweiten Halfte des 19. und in den ersten Jahren des 20. Jhs. befand sich die Lausitz im Bereich des Interesses von Alfons und Melania Parczewski, die die sorbischen Funktionare nicht nur materiell unterstutzten. Durch ihre Veroffentlichungen versuchten sie auch die polnische Gesellschaft dafur zu interessieren.

Wydawca:

Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe

Data wydania:

2001

Typ zasobu:

artykuł

Format:

application/pdf

Strony:

119-142

Źródło:

Rocznik Lubuski, tom 27

Jezyk:

pol

Prawa do dysponowania publikacją:

Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego