Autor:
Współtwórca:
Tytuł:
Tytuł publikacji grupowej:
Temat i słowa kluczowe:
the political ; art and politics ; anti-Semitism ; discourse symbolic ; polityczność ; sztuka a polityka ; antysemityzm ; dyskurs symboliczny
Streszczenie:
W artykule przedstawiono kontekstową analizę polskich dzieł sztuki współczesnej (literackich, teatralnych, filmowych, instalacji itp .), które przepracowywały problem polskiego antysemityzmu . W tym celu autor posłużył się zbiorczą etykietą "sztuka postjedwabna" ponieważ jej ilościowy i jakościowy rozwój wiąże się z ukazaniem książki "Sąsiedzi" Jana Tomasza Grossa, opowiadającej o zbiorowym wymordowaniu Żydów przez Polaków we wsi Jedwabne (1941). ; Twórczość "postjedwabną" autor postrzega jako część debaty publicznej dotyczącej tego problemu, a samych twórców jako elity symboliczne, które poprzez swoje dokonania pragną kształtować świadomość i rewidować konwencjonalną tożsamość zbiorową Polaków opartą na romantycznych wzorach . W tym też dostrzegać można polityczny potencjał omawianej sztuki . ; W tekście wykazano, iż dyskurs artystów dotyczący polskiego antysemityzmu wpisywał się w reguły tzw. rytualnego chaosu, a więc układu silnie spolaryzowanych stanowisk, w ramach którego antysemityzm Polaków uznawano albo jako czynnik determinujący takie wydarzenia jak w Jedwabnem (to stanowisko przyjęli m.in. artyści) albo zupełnie go negowano. Nawet te dzieła, które starały się wyłamywać z tej dychotomii były w nią wpisywane (np. film "Ida") . W tekście przedstawiono nie tylko analizę samych dzieł, ale również ich interpretacji.
Abstract:
This article presents artistic creativity which worked through the problem of Polish anti-Semitism. Almost all discussed works, performances, films, projects appeared after 2000, when Jan Tomasz Gross published his book "Neighbors", in which he described the massacre in the village of Jedwabne (1941) launching a public debate about the responsibility of Poles in the Holocaust of the Jews. In the text, I showed as art, which is conventionally called ?post-Jedwabne? was part of this debate. ; Its political status on possibly general level was associated primarily with the revision of conventionalized historical memory and national identity formed on romantic patterns. The text shows that the debate with the participation of artists formed part of the rules of socalled ritual chaos, so the highly polarized positions, in which anti-Semitism was considered as an obvious and determining such events as the ones in Jedwabne (the opinion was adopted by artists), or it was denied. ; Even those works that sought to break away from this dichotomy, as "Ida" by Paweł Pawlikowski were placed secondarily in it as a part of the public debate. In the text, I explained that the post-Jedwabne art worked through primarily so-called secondary anti-Semitism. The political potential of these gestures was related to the disclosure of social antagonisms and tensions arising from the fact that Poles denied phenomenon of their own anti-Semitism and put the blame on the Jews for the fate, which they met. ; A very important aspect (political as well) also proved the psychotherapeutic function of post-Jedwabne art. In this perspective, events such as the pogrom in Jedwabne appear like trauma, which disintegrates the national identity. Translating it into artistic strategies many artists applied measures that were to deprive the viewer the secure role of an observer in favor of an active, working through participant.
Wydawca:
Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego