Autor:
Współtwórca:
Sapeńko, Roman - red. ; Czeremski, Maciej - red.
Tytuł:
Tytuł publikacji grupowej:
Temat i słowa kluczowe:
mit ; kognitywistyka ; religioznawstwo kognitywne ; kontrintuicyjność ; intencjonalny agens ; myth ; cognitive science ; cognitive study of religion ; contrintuitiveness ; intentional agent
Streszczenie:
Bohaterowie mityczni zawsze przekraczają kondycję realnego człowieka. Celem prezentowanego artykułu jest wyjaśnienie tej tendencji, poprzez odwołanie do ustaleń religioznawstwa kognitywnego, a zwłaszcza do kluczowej dla tego podejścia idei kontrintuicyjności. Zgodnie z przyjętą perspektywą mityczne zniekształcenie koncepcji człowieka nie ma charakteru przypadkowego i ogranicza się wyłącznie do naruszenia intuicyjnych oczekiwań dotyczących tzw. kategorii ontologicznych. ; Jeśli naruszenia tego rodzaju mają umiarkowany charakter, bądź to w postaci stopnia zniekształcenia danego wyobrażenia, bądź proporcji wyobrażeń kontrintuicyjnych do intuicyjnych, to zawierające je narracje zapamiętywane są lepiej niż narracje złożone wyłącznie z wyobrażeń intuicyjnych. Wyjaśnia to preferencje do utrwalania takich form jak mit. W stopniu szczególnym zniekształcanie intuicyjnych oczekiwań dotyczy mitycznego bohatera, co z kolei wynika z wyższego stopni istotności wyobrażeń kontrintuicyjnych agensów, nad kontrintuicyjnymi wyobrażeniami innego typu. ; W artykule omówiono koncepcje kontrintuicyjności w rozumieniu religioznawstwa kognitywnego, oraz genezę tej koncepcji. Następnie przedstawiono strukturę wyobrażeń kontrintuicyjnych i przykłady wyobrażeń tego rodzaju oraz przedyskutowano kwestie związków kontrintuicyjności z nadprzyrodzonością. Odniesiono się także do empirycznych weryfikacji założeń teoretycznych zwłaszcza w takim zakresie, w jakim wyjaśniają one strukturę mitycznych narracji. ; Artykuł kończy się rozważaniami dotyczącymi ewolucji kontrintuicyjnego bohatera mitu, który wraz z racjonalizacją tej tradycyjnej formy narracyjnej może ulegać przekształceniom w kierunku bardziej intuicyjnych wariantów.
Abstract:
Mythical heroes always cross the borders of what we think as the everyday condition of the real human being. The object of this research is the explanation of this phenomena by referring to some of the definitions from the cognitivist religious studies and particularly to the idea of contrintuitiveness crucial for this attempt. According to the assumed perspective, the mythical deformation of the concept of human being does not have the accidental character and is limited solely to the infringement of the intuitive expectation connected with ontological categories. ; If these kinds of infringements have moderate character and appear in the form of the destabilisation of the given image, or are presented in the form of proportional relations of contrintuitive representation to intuitive one, then, the narrations that embrace them are remembered better than the narrations composed exclusively of intuitive images. This is the explanation of the consolidation of such a form as a myth. The destabilisation of the intuitive expectations concerns particularly the mythical hero, but results from higher degree of the essentiality of the contrintuitive agents? images over the contrintuitive images of other types. ; The research objective of this article was to present the theories of contrintuitiveness adapted to cognitive religious studies and the genesis of this conception. In the next part of the article the structure of the contrintuitive images was presented, together with the examples of these kinds of images. Further the relations between contrintuitiveness and supernaturality were discussed. ; The author tried also to deal with the empirical verification of the theoretical assumptions, particularly these ones which explain the structure of the mythical narration. In the end of the article we are provided with the analyses concerning the evolution of the contrintuitive mythical hero, who, together with the rationalisation of this traditional narrative form, can be transformed into more intuitive variants.
Wydawca:
Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe ; Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii
Data wydania:
Typ zasobu:
Format:
Strony:
Źródło:
Rocznik Lubuski, tom 42, część 2