Autor:
Współtwórca:
Hawrysz, Magdalena - red. nauk. ; Uździcka, Marzanna - red. nauk.
Tytuł:
Tytuł publikacji grupowej:
Temat i słowa kluczowe:
historia języka ; regionalność ; badania śląskoznawcze ; history of language ; regionality ; Upper Silesia studies
Streszczenie:
Artykuł dotyczy ważnego aspektu rozważań historycznojęzykowych, jakim są badania nad dziejami języka polskiego w regionach, zwłaszcza peryferycznych, pozostających przez wieki poza głównym nurtem rozwojowym polszczyzny. Szczególnym zainteresowaniem obdarza autorka Śląsk - region bardzo zróżnicowany etnicznie i społecznie, od późnego średniowiecza podlegający obcym (czeskim i niemieckim) wpływom kulturowym. ; Badania śląskoznawcze mają długą, bo ponadstuletnią tradycję, jednak od początku były uwikłane w ideologiczne spory, dotyczące stosunków etnicznych oraz dominujących wzorców kulturowych. Z tego powodu, jak również ze względu na niedostatki w zakresie materiałów badawczych, Śląsk nie doczekał się syntezy historycznojęzykowej, chociaż taką rolę odgrywają od kilkudziesięciu lat popularnonaukowe opracowania Stanisława Rosponda. ; Propozycją autorki jest nieco inne niż dotychczas spojrzenie na dostępne teksty źródłowe: nie w opozycji do polszczyzny ogólnej, ale w zestawieniu w podobnymi typami źródeł powstałymi w innych wspólnotach regionalnych. Istotą tak zorientowanych badań powinno być poszukiwanie cech wspólnych, a nie koncentracja - jak we wcześniejszych pracach - na różnicach uwarunkowanych wpływami gwarowymi oraz oddziaływaniem kultur obcych. ; Uwzględnienie specyfiki regionu jako określonej kategorii społeczno-politycznej i kulturowej jest natomiast niezbędne w stworzeniu bardzo potrzebnej syntezy historycznojęzykowej Śląska, wykorzystującej dotychczasowe ustalenia historyków, socjologów, znawców kultury i literatury oraz lingwistów.
Abstract:
The article is concerned with the study of the development of Polish in particular regions. This major aspect of historic-lingustic research refers to mainly the peripheries of the country, which for centuries remained outside the mainstream development of the Polish language. Special attention is given to Upper Silesia, a region which was ethnically and socially diverse and which until late Middle Ages stayed under foreign (Czech and German) cultural influences. ; Upper Silesia studies have a long tradition of more than a century, yet from the beginning they have been muddled in ideology and involved in conflicts concerning ethnic relations and dominant cultural patterns. For this reason, and because of the lack of research material, Silesia is yet to be offered a comprehensive historic-lingustic study. ; The author suggests an innovative perspective of looking at the available historical sources which places them not in opposition to the standard Polish language but in juxtaposition with other similar texts written in different regional communities. The focus of such research should, then, be on shared characteristic and not, like in earlier approaches, on differences warranted by the influence of the local dialect and impact of foreign cultures. ; Nevertheless, accounting for the specificity of the region as a socio-political and cultural category with the use of already existing historical, sociological, cultural, literary, and linguistic research is essential in creating a comprehensive historic-linguistic study of Upper Silesia.
Wydawca:
Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
Data wydania:
Typ zasobu:
Format:
Strony:
Źródło:
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2017