Autor:
Współtwórca:
Hawrysz, Magdalena - red. nauk. ; Uździcka, Marzanna - red. nauk.
Tytuł:
Tytuł publikacji grupowej:
Temat i słowa kluczowe:
czasowniki nazywające wydawanie potomstwa ; semantyka ; verbs denoting giving birth to offspring ; semantics
Streszczenie:
Na pozór czasowniki nazywające wydawanie potomstwa przez różne gatunki zwierząt mają ustaloną łączliwość semantyczną, tzn. dany czasownik jest ściśle związany z konkretnym gatunkiem: "klacz się źrebi", "suka się szczeni", "maciora się prosi". Jednak - zgodnie z definicjami słownikowymi - "źrebi się" również oślica, zebra itp., "szczeni się" także m.in. samica wilka, lisa, borsuka, a "prosi się" - samica dzika. Podobnie "cieli się" nie tylko krowa, a "koci się" nie tylko kocica. Dlatego też zadaniem artykułu jest próba doprecyzowania zakresów semantycznych czasowników "cielić się" i "kocić się". ; Czasownik "cielić się" dotyczy (według słowników): 1. krowy i niektórych zwierząt dzikich, 2. krowy i niektórych innych zwierząt kopytnych, 3. krowy i niektórych innych zwierząt roślinożernych, 4. tylko krowy, łani, klępy. Rzeczownik "cielę" jest również definiowany jako "potomek krowy (też łani, sarny i innych przeżuwaczy)". Definicje nie są precyzyjne, mówi się bowiem w nich o zwierzętach dzikich, zwierzętach kopytnych, roślinożernych i przeżuwaczach. ; W egzemplifikacji znalazły się takie nazwy zwierząt, jak: krowa, łoś (łosza, klępa), jeleń (łania), sarna, żubr. Wszystkie to roślinożerne ssaki kopytne występujące w naszej szerokości geograficznej. Z kolei zakres znaczeniowy czasownika "kocić się" jest jeszcze bardziej niedookreślony, odnosi się bowiem do samic wielu zwierząt, m.in. kotki, zajęczycy, kozy, owcy, królicy, samicy nutrii, samicy szczura. ; Podjęty w artykule problem nie dotyczy tylko stosunkowo niewielkiej grupy nazw zwierząt hodowlanych i łownych występujących w Polsce, ale także zwierząt egzotycznych. Wydaje się, że zakres semantyczny obydwóch analizowanych czasowników powinien być ograniczony tylko do ssaków, a w odniesieniu do sarny należałoby dopuścić wariantywność: "sarna się cieli" // "sarna się koci".
Abstract:
As it may seem, verbs denoting giving birth to offspring by various animal species have a fixed semantic connectivity, meaning that a specific verbs is uninterruptedly connected with a specific species: "a mare foals" [in Polish: źrebi się], "a bitch whelps" [in Polish: szczeni się], "a sow farrows" [in Polish: prosi się]. However, according to dictionary definitions, also a jenny ass, a zebra etc. "foals", she-wolf, vixen, female badger whelps and female wild boar "farrows". Similarly, it is not only a cow that "calves" [in Polish: cieli się], and it is not only a female cat that "kittens" [in Polish: kocić się]. That is why, this article attempts at clarifying the semantic scope of the verbs "to calve" [in Polish: cielić się] and "to kitten" [in Polish: kocić się]. ; The verb "to calve" applies to (according to some dictionaries); 1. a cow and some wild animals; 2. a cow and some other ungulates; 3. a cow and some other herbivores; 4. a cow and a doe only. The noun "a calf" is also defined as "the offspring of a cow (and a doe, roe deer and other ruminants)". Definitions are not precise, as they only refer to wild animals, ungulates, herbivores and ruminants. ; Examples include such animals as a cow, an elk (a doe), a deer (a doe), roe deer and an European bison. All of them are herbivore ungulate mammals that live at our latitude. In turn, the semantic scope of the verb "to kitten" is even more underspecified, as it refers to females of a number of animals, including a she cat, a doe-hare, a sheep, a female rabbit, to females of a number of anima a female nutria and a female rat. ; The problem approached here does not only concern a relatively small group of farm animals and wild game that live in Poland, but also exotic animals. It seems that the semantic scope of the two verbs under analysis should be limited to mammals only, and as it comes to a roe deer, variants "a roe deer calves"// "a roe deer kittens" should be allowed.
Wydawca:
Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
Data wydania:
Typ zasobu:
Format:
Strony:
Źródło:
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2017