Object
Title: Udział środowiskowych wspólnot komunikatywnych w kształtowaniu słownictwa ogólnopolskiego (rzecz o "damie" i "facecie") = Of Ladies and Guys: the Role of local communicative communities in Shaping general polish Vocabulary
Contributor:
Hawrysz, Magdalena - red. nauk. ; Uździcka, Marzanna - red. nauk. ; Wojciechowska, Anna - red. nauk.
Group publication title:
Abstract_pl:
"Wspólnota komunikatywna" to pojęcie powstałe w nauce niemieckiej, które na grunt polski przeszczepił Leon Zabrodzki, a doprecyzował i pogłębił Stanisław Borawski. W artykule przedstawia się rolę wspólnot komunikatywnych w upowszechnieniu w polskim języku ogólnonarodowym, początkowo środowiskowych, wyrazów "dama" i "facet". ; Słowo "Dama" jest pożyczką z francuskiego. Należała tam do wyższego stylu. Do Polski wyraz ten przeniknął razem z całym francuskim sposobem bycia i wieloma innymi zapożyczeniami w XVII wieku, za panowania Marii Kazimiery i Marysieńki Sobieskiej. W następnych stuleciach znaczenie jego wzbogaciło się o inne konotacje, nie tracąc jednak zabarwienia elitarnego. ; Obecnie wchodzi w skład utartych frazeologizmów: "pierwsza dama" ("żona prezydenta"), "dama polskiej piosenki/literatury" itp . Narodowy Korpus Języka Polskiego notuje dany leksem w grupie prozy artystycznej i w języku mediów poświęconym kulturze. ; "Facet" (śr. łac. "facetus" ("pełen powabu"), oznaczał "eleganta", "dowcipnisia" (por. "facecyja", "koncept"). Z łaciny średniowiecznej dostał się do wspólnoty żaków i dopiero w XVIII wieku do języka ogólnego jako słowo niższego stylu, pogardliwe, określające kogoś spoza swojej sfery, pretensjonalnego w zachowaniu i stroju. Jeszcze w XX wieku było nazwą pejoratywną: "ktoś niepewnej proweniencji", "osobnik". Obecnie to wyraz modny, szczególnie we wspólnocie uczniowskiej i studenckiej (kontynuacja wspólnoty żakowskiej?), także żeńskiej. ; Narodowy Korpus Języka Polskiego wykazuje jego dużą popularność i awans stylistyczny. Nie jest to już wyraz pogardliwy, nawet wkradł się do języka popularnonaukowego. Pozostał słowem kolokwialnym, ale stosunek społeczeństwa do kolokwializmów się zmienił. Ewentualny mariage "damy" z "facetem" nie byłby już uważany za mezalians.
Abstract:
"Communication community" is a notion coined by German researchers and transplanted into Polish by Leon Zabrodzki, then specified and developed by Stanisław Borawski. The article discusses the role of communication communities in popularization of the words "dama" and "facet", originally used in jargon, in the vernacular used nationwide. ; "Dama" is a borrowing from French, where the word belonged to a high register; it was transferred into Polish culture along with the French lifestyle and other borrowings in the 1700s, under the reign of Marie Casimire, later Sobieska. In the following centuries its signification was enriched by other connotations, without, however, losing its elitist tone. ; It is currently part of fixed expressions: "pierwsza dama" ("first lady"), "dama polskiej piosenki/literatury" ("female artist prominent on musical/literary scene"), etc. The National Corpus of Polish notes the lexeme grouped under artistic prose and cultural media discourse. ; "Facet" ("guy") (from the Latin "facetus" "charming" originally meant "elegant, polite, witty"; cf . "facecyja" "concept"). From medieval Latin the notion entered the student community and then only in the 1800s made its way into generally used vernacular as a word of low register, derisive, denoting an outsider to one`s sphere, someone of pretentious behavior and attire. As late as in the 20th century, it was still a pejorative name to call "a person of uncertain provenance, a charakter". Nowadays the word is popular particularly with the student community (a possible continuation?), also used by female students. ; The National Korpus of Polish points to its great popularity and upgrade in terms of style. It is no longer a mocking term, having even made its way into the jargon of popular science. It has remained a colloquial word, public attitudes towards colloquialisms changed, however. The potential marriage between "dama" and "facet" would nowadays no longer be considered a mismatch.
Publisher:
Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
Format:
Resource Identifier:
DOI:
Pages:
Source:
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2016
Language:
Rights:
Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego
Object collections:
- Repository > Faculties > Faculty of Humanities
- Repository > Types of work > Chapters in books
- Repository > Scientific journals and UZ publishing series > Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze
Last modified:
Nov 2, 2023
In our library since:
Jul 5, 2023
Number of object content hits:
74
All available object's versions:
https://zbc.uz.zgora.pl/repozytorium/publication/82283
Show description in RDF format:
Show description in OAI-PMH format:
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2022: Bliskie otoczenie człowieka: Leksyka, teksty, dyskursy
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2019: Dyskursy o przeszłości. Dyskursy w przeszłości
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2018: Estetyka językowa w komunikowaniu
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2017: Wokół dziejów używania polszczyzny - wspólnoty, potrzeby, zachowania komunikatywne
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2016: Zachowanie językowe - spontaniczność i automatyzm
- Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2016: Zachowanie językowe - spontaniczność i automatyzm - spis treści i wstęp
- Przedmowa w pierwszych (napisanych po polsku) traktatach matematycznych = The prefaces written to Polish earliest mathematical treatises
- O jasnej i powierzchownej znajomości konwencji genologicznej = On clear and superficial knowledge of a genre convention
- Elementy spontaniczne i automatyczne w katalogach monarchów z okresu I Rzeczypospolitej - wstęp do charakterystyki gatunku (aspekt strukturalny) = Spontaneous and automatic elements in the catalogues of monarchs from the period of the First Republic - an introduction to the characteristics of genre (structural aspect)
- Sposoby użycia języka w negocjacjach cenowych w dawnej polszczyźnie (XVIII w.) = The methods to use the language in price negotiations (bargaining) in the former Polish language (the eighteenth century)
- Powitania i pożegnania w "Panu Balcerze w Brazylii" Marii Konopnickiej - automatyzm, spontaniczność, wymogi wersyfikacyjne? = Greetings and farewells in "Sir Balcer in Brazil" of Maria Konopnicka - automatism, spontaneity, versification requirements?
- Wzorzec tekstowy przysięgi sądowej ("iuramentum promissorium") w XVI wieku = Text pattern of a judicial oath ("iuramentum promissorium") in the 16th century
- Innowacyjność w karbach konwencji. O pierwszym podręczniku do nauki języka angielskiego dla Polaków = Innovation restricted by Convention. About the first Handbook of English for Poles
- Grzeczność językowa bohaterów filmu "Cudownie ocalony" w reżyserii Janusza Zaorskiego (system adresatywny) = Language politness of characters in the film "Cudownie ocalony" by Janusz Zaorski (adressative system)
- "Verba dicendi" wśród regresywnych czasowników doby nowopolskiej = "Verba dicendi" as a part of verbs going out of use during the new-polish period
- Pole frazeosemantyczne "gniew" w języku polskim (na materiale polskiej frazeologii kinematycznej) = Phraseosemantic Field "Anger" in the Polish language (based on kinematic Polish phraseology)
- Czy "młodość musi się wyszumieć"? O wartościowaniu młodzieży w polskiej frazeologii = "Młodość musi się wyszumieć"? The valuation of youth in Polish phraseology
- Spontaniczność jako narzędzie perswazji w zachowaniach formulicznych (na materiale wybranych protokołów cechowych z XVIII w.) = Spontaneity as a tool of persuasion in formulaic behaviour (with the material of selected guild protocols of the eighteenth century)
- Standaryzacja struktury tekstu i jego ukształtowania typograficznego w lubelskich kazaniach pogrzebowych z XVII wieku = Standardization of the text`s Structure and its typographical Shape on the example of Lublin`s Funeral Sermons from 17th century
- "Głupstwo i rozmaite jego odcienie" - leksykalno-stylistyczne wyznaczniki głupoty na przykładzie "Charakterów rozumów ludzkich" Michała Wiszniewskiego = "Głupstwo i rozmaite jego odcienie" ("Footling and its Various hades") - lexical and stylistic indicators of stupidity on the basis of "Charaktery rozmów ludzkich" ("The characters of human talks") by Michał Wiszniewski
- Udział środowiskowych wspólnot komunikatywnych w kształtowaniu słownictwa ogólnopolskiego (rzecz o "damie" i "facecie") = Of Ladies and Guys: the Role of local communicative communities in Shaping general polish Vocabulary
- Formuły salutacyjne w korespondencji z terenu Kresów Południowo-Wschodnich (XVII-XVIII w.) = Salutations in letters from the South-Eastern Borderland (17th-18th centuries)
- Dlaczego nie mówią po polsku? - stosunek polskich uczniów do nauki języka ojczystego w Szwecji = Why don`t they speak polish? Ate attitude of Polish students to learning their mother language in Sweden
- O wzorach i sposobach mówienia o ojczyźnie w wybranych tekstach Wielkiej Emigracji = On patterns and ways of talking about the homeland in some statements from the partitions era
- Deprecjonujące nazwy innowierców w "Kazaniach sejmowych" Piotra Skargi = Derogatory names for religious dissenters in piotr Skarga`s "Kazania sejmowe"
- Spontaniczność i automatyzm w wypowiedziach modlitewnych Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej = Spontaneity and automatism in prayer utterances of Maria Pawlikowska-Jasnorzewska
- Formy czasowników w didaskaliach "Wyzwolenia" Stanisława Wyspiańskiego jako próba przełamania konwencji = Verb forms in the stage directions in Stanisław Wyspiański`s "Wyzwolenie" ("Liberation") as an attempt to break with the conventions
- Dialogi w "Narzeczonej harambaszy" Tomasza Teodora Jeża - spontaniczność czy schematyzm = Dialogues in "Narzeczona harambaszy" by Tomasz Teodor Jeż - spontaneity or schematic approach
- Formuły dziewiętnastowiecznych akt chrztu na przykładzie ksiąg metrykalnych warszawskiej parafii św. Jana Chrzciciela = 19th-century acts baptism formulas based on the example of register books of the St. John`s parish in Warsaw
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2015: Kontakty językowe w komunikowaniu
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2014: Język w życiu wspólnoty
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2013: Tożsamość w komunikowaniu
-
Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2022: Bliskie otoczenie człowieka: Leksyka, teksty, dyskursy
